Szlamowanie

RAPORT – szlamowanie
– dotyczy prawnych i technicznych uwarunkowań stosowania szlamowania kominów na terenie RP

Podstawy prawne i regulacje obowiązujące na terenie RP:

1. Prawo budowlane – ustawa z dn. 7 lipca 1994 Dz. U. 1994 Nr 89 poz. 414 wraz z późniejszymi zmianami
2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dn. 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie opublikowane w Dzienniku Ustaw nr 75, poz. 690, wraz ze zmianami z dn. 12 marca 2009 r. opublikowanymi w Dzienniku Ustaw nr 56, poz. 461
3. Norma PN-EN 1443:2005 Kominy. Wymagania ogólne.
4. Polska norma PN-89/B-10425 Przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane z cegły – Wymagania
5. Norma PN-EN 998-1:2004 Wymagania dotyczące zapraw do murów Część I: Zaprawa tynkarska

Definicja szlamowania:

Szlamowanie: czynność polegająca na uzupełnieniu ubytków w fugach wewnątrz szachtu kominowego za pomocą silikatowej masy tynkarskiej.
Proces szlamowania:
Nałożenie masy uszczelniającej następuje w wyniku przeciągania od dołu komina do jego wylotu gąbki o wymiarach nieco większych niż wewnętrzne wymiary poprzeczne komina. Na gąbce znajduje się masa uszczelniająca w stanie półpłynnym. Masa ta wpływa do miejsc, w których są ubytki fug, natomiast nie powinna się odkładać na ściankach cegieł, tzn. że jej nadmiar musi być zgarniany przez gąbkę. Uzupełnianie masy uszczelniającej podczas szlamowania następuje od góry, przez komin. Szlamowanie jest czynnością dedykowaną praktycznie wyłącznie do kominów murowanych z cegły.
Stan prawny:
Wymagania odnośnie przewodów dymowych, spalinowych i wentylacyjnych wykonanych jako murowane z cegły zawarte są w polskiej normie PN-89B-10425. Jest ona przywołana w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dn. 12 kwietnia 2002 r. (patrz p. 2 wykazu aktów jak wyżej) jako obowiązkowa do stosowania. Norma ta w swych zapisach określa rodzaj materiału do budowy i sposób wykonania kominów z cegły. Należy zwrócić szczególną uwagę na niżej podane zapisy:
– 3.2.1. Cegła. Do wykonywania przewodów należy stosować cegłę pełną wypalaną z gliny klasy 150 lub 100 wg PN-75/B-12001. Dopuszcza się cegłę wapienno-piaskową klasy 150 wg PN-75/B-12003 do wykonywania przewodów wentylacyjnych.
– 3.3.9. Powierzchnie przewodów powinny być gładkie, łącznie ze spoinami i bez występów lub wklęśnięć. Cegły tworzące powierzchnie przewodów (szczególnie cegły ułamkowe) powinny być ułożone gładkimi częściami do przewodów. Nie należy tynkować wewnętrznych powierzchni przewodów.

Opis zagadnienia:

Tak jak ustawodawca zapisał, tynkowanie wewnętrznych powierzchni przewodów kominowych jest zabronione. Należy zadać sobie pytanie, czy szlamowanie jest tynkowaniem (czyli nałożeniem warstwy tynkarskiej na cegłę i fugi) czy jest jedynie uzupełnianiem ubytków fug bez odkładania się tej masy na powierzchni cegieł. Po konsultacjach z wysokiej rangi przedstawicielami Braci Kominiarskiej należy uznać, że szlamowanie, wykonane zgodnie z zasadami sztuki, nie jest tynkowaniem. Szlamowanie jest techniką znaną od dawna i stosowaną już w XIX wieku. Masą uszczelniającą była wówczas zaprawa gliniana w roztworze soli NaCl. Obecnie jest to masa silikatowa a najczęściej stosowana to masa SKD produkcji firmy MTB Sp. z o.o. i sprzedawana przez Schiedel Sp. z o.o.
Jest rzeczą niezwykle istotną, aby przed przystąpieniem do szlamowania, odpowiednio przygotować szacht kominowy. Warunkiem koniecznym jest dokładne wyczyszczenie szachtu (powierzchnie cegieł i fug) z sadzy, krezolu, żywic i wszelkich związków i substancji chemicznych. Czyszczenie to należy wykonać mechanicznie, przy pomocy specjalistycznych narzędzi. Aby masa uszczelniająca związała w sposób trwały, szacht musi być praktycznie wolny od zanieczyszczeń i zwilżony wodą tuż przed szlamowaniem. Niestety, do czyszczenia szachtów kominowych powszechnie stosowane są jedynie szczotki kominiarskie opuszczane na linie. Pozwala to tylko na zgrubne oczyszczenie szachtu i w żaden sposób nie pozwala na przygotowanie powierzchni do szlamowania. Masa uszczelniająca naniesiona na takie powierzchnie nie jest związana z podłożem w sposób trwały. Wydaję się, że jedynym rozwiązaniem jest czyszczenie szachtu przy pomocy obrotowych głowic zaopatrzonych w łańcuszki tnące i napędzane przez silniki elektryczne lub pneumatyczne. Zastosowanie takich głowic niesie ze sobą również korzyść w postaci usuwania nadmiaru zaprawy wystającej ze spoin a pozostałej po murowaniu komina, pozwala na wygładzenie ścianek szachtu a co za tym idzie, pozwala na polepszenie ciągu kominowego. Niestety, na rynku polskim działa niewiele firm wyposażonych w taki specjalistyczny sprzęt. Źle wykonane szlamowanie skutkuje odrywaniem się masy uszczelniającej, która w skrajnych przypadkach może doprowadzić do zatkania przewodu spalinowego.
Należy również zwrócić uwagę na fakt, że wspomniana wyżej masa uszczelniająca SKD jest masą przewidzianą do pracy przy suchych spalinach i temperaturach z przedziału 200 – 500 stopni C. Współcześnie stosowane kotły na paliwo stałe (np. ekogroszek, drewno) są emiterami o stosunkowo niskiej temperaturze spalin. Na wyjściu z kotła jest to poziom 120-150- st. C.. Przekroczenie punktu rosy (40 st. C) w górnej części komina jest zjawiskiem powszechnie spotykanym a więc spaliny na tym odcinku są mokre. Mokre spaliny powodują również erozję masy SKD i jej łuszczenie oraz odrywanie.

Podsumowanie:

– szlamowanie nie jest czynnością równoznaczną z tynkowaniem szachtu kominowego od wewnątrz, polega tylko i wyłącznie na uzupełnieniu ubytków w fugach pomiędzy warstwami cegieł i ubytków cegieł
– warunkiem koniecznym jest odpowiednie przygotowania powierzchni do szlamowania, przystąpienie do pracy bez odpowiednich narzędzi i niezbędnego doświadczenia jest niedopuszczalne, wręcz nieetyczne
– po szlamowaniu, masa uszczelniająca nie powinna znajdować się na powierzchni cegieł, gdyż w takim przypadku mówimy już o tynkowaniu szachtu, a to jest prawnie zabronione
– szlamowanie należy zaliczyć do podstawowych czynności wykonywanych przez Kominiarzy a mając na uwadze fakt, że montaż wkładów kominowych do przewodów odprowadzających spaliny z kotłów na paliwa stałe nie jest obowiązkowy, rozwiązanie powinien wybrać Inwestor, jakiekolwiek naciski na jego decyzję mogą doprowadzić do konfliktu na linii Kominiarze – Producenci kominów, a tego tak naprawdę nikt nie chce

Opracował: Sławomir Wyglądała na zlecenie MK PRO Sp. z o.o.